व्यवसायासाठी चालू खाते: फायदे, प्रक्रिया आणि व्यवस्थापन टिप्स

व्यवसाय चालवताना अनेक गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करावे लागते. त्यातील एक महत्त्वाची बाब म्हणजे चालू खाते (Current Account for Business). व्यवसायासाठी चालू खाते असणे का आवश्यक आहे, याबद्दल आपण या ब्लॉगमध्ये सविस्तर चर्चा करू.

चालू खाते म्हणजे काय?

चालू खाते हे बँकेतून मिळणारे एक खाते आहे ज्याचा वापर विशेषतः व्यवसायिक लेन-देनांसाठी केला जातो. या खात्यातून अनेकदा व्यवहार होतात, ज्यामुळे ते बचत खात्यापेक्षा वेगळे असते. चालू खात्याच्या सुविधांचा वापर करून व्यवसायिकांना त्यांच्या आर्थिक गरजा पूर्ण करता येतात.

चालू खाते आणि बचत खाते यामधील फरक

घटक	चालू खाते	बचत खाते
परिभाषा	व्यवसायिकांसाठी, व्यापाऱ्यांसाठी आणि कंपन्यांसाठी असते. वारंवार आणि मोठ्या प्रमाणात व्यवहार करण्यासाठी उपयुक्त.	वैयक्तिक वापरासाठी, बचत सुरक्षित ठेवण्यासाठी असते. ठराविक व्याज दराने बचतीवर व्याज मिळते.
व्याजदर	सामान्यतः व्याज मिळत नाही. काही बँका कधीकधी व्याज देऊ शकतात, परंतु ते फारच कमी असते.	निश्चित व्याज दर असतो जो बँकेनुसार वेगवेगळा असतो. बचतीवर मिळणारे व्याज खातेधारकाच्या खात्यात जमा केले जाते.
कमीतकमी शिल्लक	उच्च रक्कम आवश्यक असते.	तुलनेने कमी रक्कम आवश्यक असते.
व्यवहारांची संख्या	अमर्याद व्यवहार करता येतात. व्यवसायिकांना अनेक वेळा पैसे जमा किंवा काढण्याची आवश्यकता असते.	मर्यादित व्यवहार संख्या. ठराविक मर्यादेपेक्षा जास्त व्यवहारांवर बँका शुल्क आकारू शकतात.
उद्दिष्ट	व्यवसायिक आणि व्यावसायिक उद्देशांसाठी, जिथे वारंवार आणि मोठ्या प्रमाणात व्यवहार आवश्यक असतात.	वैयक्तिक बचतीसाठी, जिथे व्यक्तीला आपल्या जमा रक्कमेवर व्याज मिळवून बचत वाढवायची असते.
सुविधा	ओव्हरड्राफ्ट सुविधा, चेकबुक सुविधा आणि इतर व्यवसायिक गरजांच्या सुविधा उपलब्ध.	एटीएम कार्ड, चेकबुक सुविधा, नेट बँकिंग, मोबाईल बँकिंग इत्यादी सुविधा मिळतात.

चालू खात्यातून करता येणारे व्यवहार

1. चेकद्वारे पैसे भरणे आणि काढणे: चालू खात्यातून चेकद्वारे पैसे जमा आणि काढणे शक्य असते. यामुळे व्यवसायिक व्यवहार सोपे होतात.
2. ऑनलाइन बँकिंग: चालू खातेधारक नेट बँकिंगच्या माध्यमातून पैसे ट्रान्सफर करू शकतात, बिल भरणे, बँक स्टेटमेंट पाहणे इत्यादी सेवा वापरू शकतात.
3. ओव्हरड्राफ्ट सुविधा: चालू खात्यावर ओव्हरड्राफ्ट सुविधा मिळते. यामुळे खातेधारक ठराविक मर्यादेपर्यंत त्यांच्या खात्यापेक्षा जास्त पैसे काढू शकतात.
4. डिमांड ड्राफ्ट (DD) आणि पे-ऑर्डर: चालू खात्यातून डिमांड ड्राफ्ट आणि पे-ऑर्डर तयार करून दिले जाऊ शकतात, ज्यामुळे मोठ्या रकमेच्या व्यवहारांसाठी सुरक्षा मिळते.
5. फंड ट्रान्सफर: NEFT, RTGS, आणि IMPS सारख्या पद्धतीने फंड ट्रान्सफर करता येतात, ज्यामुळे पैसे त्वरित आणि सुरक्षित पद्धतीने ट्रान्सफर होतात.
6. ट्रेड फाइनान्स: चालू खात्याद्वारे ट्रेड फाइनान्स सेवांचा लाभ घेता येतो, जसे की लेटर ऑफ क्रेडिट (LC) आणि बँक गॅरंटी.
7. मल्टी सिटी चेक सुविधा: चालू खात्याद्वारे मल्टी सिटी चेक जारी करता येतात, ज्यामुळे विविध शहरांमध्ये व्यवसाय करणे सोपे होते.
8. विविध बिलांचे पेमेंट: चालू खात्यातून विविध प्रकारच्या बिलांचे पेमेंट करता येते, जसे की वीज बिल, टेलिफोन बिल, इंटरनेट बिल इत्यादी.
9. वेळोवेळी रकमेचे संग्रह: व्यवसायिकांना वेळोवेळी मोठ्या प्रमाणात रक्कम जमा करण्याची सुविधा मिळते.
10. तारांद्वारे व्यवहार: चालू खात्याद्वारे घरगुती आणि आंतरराष्ट्रीय तारांद्वारे पैसे पाठवणे शक्य असते.

चालू खाते व्यवसायिकांसाठी अतिशय उपयुक्त आहे कारण यातून ते त्यांच्या रोजच्या आर्थिक व्यवहारांना सोप्या पद्धतीने व्यवस्थापित करू शकतात.

व्यवसायासाठी चालू खाते का आवश्यक आहे?

1. व्यवसायिक लेन-देन सोपे होतात

व्यवसायिक व्यवहार मोठ्या प्रमाणात आणि वारंवार होतात. चालू खाते हे सर्व व्यवहार सुरळीत आणि सोयीस्करपणे करण्यासाठी मदत करते. यामुळे वेळेची बचत होते आणि व्यवहारांची नोंदणी व्यवस्थित होते.

2. बँकिंग सुविधांचा लाभ

चालू खात्याचे धारकांना अनेक बँकिंग सुविधा उपलब्ध होतात जसे की ओवरड्राफ्ट, क्रेडिट कार्ड, डेबिट कार्ड, नेट बँकिंग इ. यामुळे व्यवसायिक गरजा पूर्ण करण्यात सोयीस्करता येते. व्यवसायाच्या गरजेनुसार कधीही पैसे काढणे किंवा भरणे सोपे होते.

3. व्यवहारांवर नियंत्रण

चालू खाते असण्यामुळे सर्व व्यवहारांचा तपशील एकाच ठिकाणी उपलब्ध असतो. यामुळे व्यवसायिकांनी त्यांचा रोख प्रवाह, खर्च आणि उत्पन्न यावर नियंत्रण ठेवता येते. नियमित नोंदीमुळे व्यवसायाचे आर्थिक आरोग्य सुधारते आणि यामुळे व्यवसाय वाढीचा मार्ग मोकळा होतो.

4. व्यावसायिक प्रतिष्ठा वाढवते

चालू खाते असण्यामुळे व्यावसायिक प्रतिष्ठा वाढते. बँकेच्या दृष्टिकोनातून हा व्यवसाय विश्वासार्ह आणि स्थिर मानला जातो. यामुळे इतर बँकिंग सुविधांचा लाभ घेणे सोपे होते. व्यवसायिकांना त्यांच्या ग्राहका समोरही एक चांगला प्रतिमा मिळवता येतो.

5. कर सवलती आणि फायदे

चालू खाते असताना विविध कर सवलती आणि फायदे मिळतात. व्यवसायिक खर्चांची नोंदणी व्यवस्थित ठेवली जाते, ज्यामुळे कर भरणे सोपे होते आणि कर सवलती मिळण्याची शक्यता वाढते. कर सल्लागारांच्या मदतीने व्यवसायिकांना अधिक फायदे मिळवता येतात.

6. व्यवसायिक कर्ज मिळवणे सोपे होते

चालू खाते असताना व्यवसायिकांना कर्ज मिळवणे सोपे होते. बँका चालू खात्यातील व्यवहारांच्या आधारे व्यवसायाच्या आर्थिक स्थितीचा अंदाज घेऊन कर्ज मंजूर करतात. व्यवसायाच्या वाढीसाठी कर्ज आवश्यक असल्यास चालू खाते हे अत्यंत उपयुक्त ठरते.

चालू खात्याचे फायदे आणि कर सवलती मिळवण्यासाठी व्यवसायिकांना अनेक गोष्टींचे पालन करणे आवश्यक आहे. व्यवसाय चालवताना कर सवलती मिळवणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे कारण यामुळे व्यवसायाची आर्थिक स्थिती सुधारते आणि कर भरण्याची जबाबदारी कमी होते.

चालू खात्यावर कोणत्या कर सवलती मिळतात?

1. व्यवसायिक खर्चांची नोंदणी:

चालू खात्यातून होणाऱ्या सर्व व्यवसायिक खर्चांची नोंदणी व्यवस्थित करणे आवश्यक आहे. विविध खर्चांचे रेकॉर्ड ठेवल्याने कर सल्लागारांना कर सवलती मिळवण्यात मदत होते.

2. GST सवलती:

चालू खात्यातून जीएसटी संबंधित व्यवहारांचे व्यवस्थित रेकॉर्ड ठेवले जातात. व्यवसायिकांना GST भरताना खर्चांच्या योग्य नोंदीमुळे सवलती मिळतात. जीएसटी रिटर्न भरणे सोपे होते आणि जीएसटीवर सवलत मिळवता येते.

3. खर्चांचे वर्गीकरण:

चालू खात्यातून होणाऱ्या खर्चांचे वर्गीकरण केल्यास, व्यवसायिकांना कोणत्या खर्चांवर सवलत मिळते हे समजणे सोपे जाते. उदाहरणार्थ, कार्यालयीन खर्च, प्रवास खर्च, मालमत्ता खर्च, मार्केटिंग खर्च यांसारख्या खर्चांची नोंदणी केल्यास त्यावर कर सवलत मिळवता येते.

4. कर परतावा:

चालू खात्यातून केलेल्या विविध व्यवहारांवर आधारित कर परतावा मिळवता येतो. व्यवसायिक खर्चांची नोंदी ठेवल्याने कर परताव्याचा दावा सोपा होतो.

5. व्यवसायिक कर्जावरील व्याज:

चालू खात्यातून घेतलेल्या व्यवसायिक कर्जावरील व्याजाचा खर्च देखील कर सवलतीत समाविष्ट होतो. हे व्याज वजा केल्याने कर भरण्याची रक्कम कमी होते.

व्यवसायासाठी चालू खाते ठेवून कर सवलतींचा लाभ घेणे सोपे आणि फायदेशीर आहे. व्यवस्थित नोंदी ठेवल्याने आणि योग्य मार्गदर्शन घेतल्याने व्यवसायिकांना कर भरण्याची जबाबदारी कमी होते आणि आर्थिक बचत होते.

चालू खाते उघडण्याची प्रक्रिया

आवश्यक कागदपत्रे:

• व्यवसाय नोंदणी प्रमाणपत्र (उदा. GST रजिस्ट्रेशन, Udyog Aadhar)
• पॅन कार्ड
• आधार कार्ड
• व्यवसायिक पत्ता पुरावा (उदा. वीज बिल, भाडे करारपत्र)
• पासपोर्ट साइज फोटो

प्रक्रिया:

1. बँकेची निवड: आपल्या व्यवसायाच्या आवश्यकतांनुसार बँकेची निवड करा. विविध बँकांच्या चालू खाते योजनांची तुलना करा आणि योग्य योजना निवडा.
2. फॉर्म भरणे: निवडलेल्या बँकेत जाऊन चालू खाते उघडण्यासाठी अर्ज भरा.
3. कागदपत्रांची पडताळणी: आवश्यक कागदपत्रे बँकेत सादर करा. बँक कागदपत्रांची पडताळणी करेल.
4. खाते उघडणे: कागदपत्रांची पडताळणी पूर्ण झाल्यानंतर बँक चालू खाते उघडेल.
5. खाते सक्रिय करणे: प्रारंभिक रक्कम जमा करून खाते सक्रिय करा.

चालू खाते व्यवस्थापन टिप्स

1. नियमित व्यवहारांची नोंदणी

चालू खात्यातील सर्व व्यवहारांची नोंदणी नियमितपणे करा. यामुळे कोणताही व्यवहार दुर्लक्षिला जाणार नाही आणि तुम्हाला तुमच्या खर्चांवर नियंत्रण ठेवता येईल.

2. बँक स्टेटमेंट तपासणे

प्रत्येक महिन्याचे बँक स्टेटमेंट तपासणे आवश्यक आहे. यामुळे कोणतेही अनपेक्षित शुल्क किंवा चुकीचे व्यवहार लवकर ओळखता येतील.

3. डिजिटल बँकिंगचा वापर

डिजिटल बँकिंग सुविधांचा वापर करा. नेट बँकिंग, मोबाईल बँकिंग आणि UPI यांचा वापर करून व्यवहार करणे सोपे आणि जलद होते.

4. खर्चाचे नियोजन

चालू खात्यातून होणाऱ्या खर्चाचे नियोजन करा. कोणत्या गोष्टींवर किती खर्च करायचा आहे हे आधीच ठरवा आणि त्यानुसार बजेट बनवा.

5. ओवरड्राफ्ट सुविधेचा वापर

चालू खात्यावरील ओवरड्राफ्ट सुविधेचा वापर योग्य प्रकारे करा. ओवरड्राफ्टचा वापर केल्याने तात्पुरती आर्थिक गरज भागवता येते, पण त्याचे व्याजदर लक्षात घेऊन वापर करा.

निष्कर्ष

व्यवसायासाठी चालू खाते असणे अत्यंत आवश्यक आहे. हे खाते व्यवसायिक व्यवहार सोप्या, सुरळीत आणि व्यवस्थित करण्यास मदत करते. तसेच व्यवसायिक प्रतिष्ठा, आर्थिक नियंत्रण, कर फायदे आणि बँकिंग सुविधांचा लाभ घेण्यासाठी चालू खाते असणे आवश्यक आहे.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQs)

1. चालू खाते म्हणजे काय?

चालू खाते हे बँकेतून मिळणारे एक खाते आहे ज्याचा वापर विशेषतः व्यवसायिक लेन-देनांसाठी केला जातो. या खात्यातून अनेकदा व्यवहार होतात, ज्यामुळे ते बचत खात्यापेक्षा वेगळे असते.

2. व्यवसायासाठी चालू खाते का आवश्यक आहे?

व्यवसायासाठी चालू खाते असणे आवश्यक आहे कारण यामुळे व्यवसायिक लेन-देन सोपे होतात, बँकिंग सुविधांचा लाभ मिळतो, व्यवहारांवर नियंत्रण ठेवता येते, व्यावसायिक प्रतिष्ठा वाढवता येते, कर सवलती मिळतात आणि व्यवसायिक कर्ज मिळवणे सोपे होते.

3. चालू खाते उघडण्यासाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत?

चालू खाते उघडण्यासाठी व्यवसाय नोंदणी प्रमाणपत्र, पॅन कार्ड, आधार कार्ड, व्यवसायिक पत्ता पुरावा, आणि पासपोर्ट साइज फोटो आवश्यक असतात.

4. चालू खाते आणि बचत खाते यामध्ये काय फरक आहे?

चालू खाते हे व्यवसायिक लेन-देनांसाठी असते आणि त्यातून वारंवार व्यवहार होतात. बचत खाते हे वैयक्तिक वापरासाठी असते आणि त्यात व्याज मिळते. चालू खात्यातील व्यवहारांवर मर्यादा नसते, तर बचत खात्यातील व्यवहारांवर मर्यादा असते.

5. चालू खात्याचे फायदे कोणते आहेत?

चालू खात्याचे फायदे म्हणजे व्यवसायिक लेन-देन सोपे होतात, बँकिंग सुविधांचा लाभ मिळतो, व्यवहारांवर नियंत्रण ठेवता येते, व्यावसायिक प्रतिष्ठा वाढवता येते, कर सवलती मिळतात, आणि व्यवसायिक कर्ज मिळवणे सोपे होते.

6. चालू खाते उघडण्याची प्रक्रिया कशी आहे?

चालू खाते उघडण्यासाठी प्रथम बँकेची निवड करा, अर्ज भरा, आवश्यक कागदपत्रे सादर करा, कागदपत्रांची पडताळणी पूर्ण करा आणि खाते उघडा.

7. चालू खात्यातून कोणते व्यवहार करता येतात?

चालू खात्यातून रोख जमा करणे, धनादेश जारी करणे, ऑनलाइन व्यवहार करणे, बँक ड्राफ्ट काढणे, आणि ओवरड्राफ्ट सुविधा वापरणे इत्यादी व्यवहार करता येतात.

8. चालू खाते उघडण्यासाठी कोणत्या बँका सर्वाधिक सुविधा देतात?

भारतातील प्रमुख बँका जसे की SBI, HDFC, ICICI, Axis Bank, आणि Bank of Baroda चालू खाते उघडण्यासाठी उत्तम सुविधा देतात.

9. चालू खात्यावर कोणते कर सवलती मिळतात?

चालू खात्यावर विविध व्यवसायिक खर्चांची नोंदणी व्यवस्थित ठेवली जाते, ज्यामुळे कर सवलती मिळण्याची शक्यता वाढते. व्यवसायिक खर्चांचे योग्य नियोजन केल्यास GST आणि इतर करांवर सवलती मिळू शकतात.

10. चालू खात्यावर ओवरड्राफ्ट सुविधा कशी मिळवता येते?

ओवरड्राफ्ट सुविधा मिळवण्यासाठी बँकेत अर्ज करा. बँक तुमच्या चालू खात्यातील व्यवहारांच्या आधारे आणि आर्थिक स्थितीच्या आधारे ओवरड्राफ्ट मंजूर करेल.